Promocja zdrowia to ogół działań umożliwiających kontrolę, wsparcie i dążenie do tego, aby u naszego podopiecznego utrzymał lub poprawił się stan zdrowia. Odpowiednie nawyki możemy wypracować poprzez zachęcanie do zdrowego stylu życia. Co jeszcze możemy zrobić, aby senior poczuł się po prostu lepiej?

Pojęcie „promocja zdrowia” po raz pierwszy pojawiło się w 1945 roku. Henry Sigerist umieścił promocję zdrowia na jednym z czterech głównych filarów medycyny, obok zapobiegania chorobom, leczenia chorób i rehabilitacji. Definiował to pojęcie jako szereg działań prowadzących do zapewnienia odpowiednich warunków życia, pracy, kształcenia, kultury fizycznej oraz wypoczynku i rekreacji.

W 2. połowie XX wieku promocja zdrowia wyłoniła się jako ruch społeczny. Początek ruchu wziął się od naukowego podejścia do odkryć epidemiologicznych, które wskazywały, że to indywidualne zachowania ludzi są głównym czynnikiem determinującym zdrowie jednostek. Dzisiaj o promocji mówimy znacznie szerzej, głównie w kontekście standardów zdrowotnych promowanych przez Światową Organizację Zdrowia (WHO).

Skupimy się jednak na zdrowiu jednostki, a więc na naszym podopiecznym, który często wymaga wsparcia ze strony rodziny i opiekunki.

Jak zachęcić osoby starsze do zdrowych nawyków

Promocja zdrowia skupia się na tych czynnikach, które gwarantują zdrowie indywidualnych osób, a w konsekwencji całego społeczeństwa. Na stan zdrowia każdego człowieka w największym stopniu wpływa styl życia, w mniejszym – czynniki środowiska fizycznego i czynniki genetyczne, a w najmniejszym opieka zdrowotna.

W jaki sposób promować zdrowie i zachęcać do podejmowania codziennych działań w tym kierunku? Przede wszystkim musimy pamiętać, że najważniejsze jest wpajanie dobrych praktyk od najmłodszych lat, a w przypadku seniorów – przypomnienie, dlaczego jest to tak ważne dla ich zdrowia. Powinnyśmy się skupić na spokojnym tłumaczeniu i przedstawieniu, jakie życie zgodnie z zasadami zdrowotnymi może przynieść rezultaty – tutaj na przykład polepszenie samopoczucia, zmniejszenie dolegliwości bólowych czy po prostu odzyskanie codziennej energii.

Nie zapomnijmy przy tym, że zachowanie zdrowia nie sprowadza się tylko do wzięcia przepisanych leków czy suplementów w przypadku różnych schorzeń czy chorób. Warto u lekarza prowadzącego czy rodziny dowiedzieć się, jakie czynności warto podejmować w celu polepszenia kuracji zdrowotnej. Może się okazać, że zalecane jest wprowadzenie do diety określonych produktów czy też skupienie się na konkretnych ćwiczeniach.

Edukacja zdrowotna, planowanie i realizowanie różnorodnych działań profilaktycznych to podstawowe formy promowania zdrowia, nie tylko w kontekście osób starszych.

Zadbaj o regularne i zdrowe posiłki

W przypadku osób starszych ogromne znaczenie przykłada się do zdrowej diety. Proces starzenia się jest bezlitosny dla naszych narządów, które przestają funkcjonować poprawnie, spowalnia się również metabolizm, a sam proces trawienia trwa dłużej i jest obciążający dla organizmu. Wraz z wiekiem zmienia się sposób odżywiania, zwłaszcza jeśli podopieczny jest osobą schorowaną. To, co kiedyś było smaczne i dobre dla seniora, dzisiaj może okazać się dla niego szkodliwe.

Rolą opiekunki jest zachęcenie seniora, aby zadbał o swoją dietę, dopasował ją do wieku i stanu zdrowia. Warto w tym miejscu zasięgnąć konsultacji z lekarzem-dietetykiem, który może zaproponować jadłospis, biorąc pod uwagę wiek osoby, a nawet stan uzębienia, ponieważ przy jego braku gryzienie pokarmów może być utrudnione. Nie zapominajmy przy tym, że posiłki mają smakować przede wszystkim podopiecznemu, dlatego również powinien wziąć udział w ustalaniu codziennego menu.

Ważna jest również forma posiłku. Najlepiej, aby były to potrawy miękkie lub częściowo rozdrobnione. Nawet jeśli senior nie ma braków w uzębieniu, w okresie starczym zmniejsza się produkcja śliny, co utrudnia zmiękczanie pokarmu w jamie ustnej i połykanie. Najlepiej więc, aby posiłki miały jak najbardziej przyjazną formę. Oczywiście, powinno się stosować 5 posiłków zamiast 3 dziennie, a to z tego względu, że posiłek będzie trwać krócej, trawienie będzie sprawniejsze niż przy dużej ilości pokarmu, a uczucie ciężkości i dyskomfort nie wystąpią.

Styl życia jest ważny!

Podeszły wiek często uniemożliwia podejmowanie aktywności fizycznej, słaba pamięć może wpłynąć na pomijanie posiłków czy też zapominanie o wzięciu leków. Zadaniem opiekuna jest więc czuwanie nad podopiecznym oraz krzewienie w nim chęci do aktywnego spędzania czasu. Sam relaks i wypoczynek ma niemałe znaczenie dla zdrowia.

Zachowaniami zdrowotnymi nazywa się wszelkie zachowania, nawyki, zwyczaje, które wywołują skutki zdrowotne. Mogą to być skutki negatywne – mówimy wtedy o zachowaniach antyzdrowotnych jak na przykład sięganie po używki. Zdecydowanie powinno nam zależeć na promocji tych dobrych nawyków.

Nawyki i zachowania wpływające pozytywnie na stan zdrowia:

• dobre praktyki związane z aktywnością fizyczną i umysłową jak spacery, gry w karty, czytanie
• dbanie o higienę osobistą oraz o zęby
• długi sen i wypoczynek
• odpowiednie nawyki żywieniowe i dieta składająca się z większej ilości i warzyw
• profilaktyka, czyli regularne wizyty kontrolne u lekarza, stomatologa itp.
• unikanie używek
• bezpieczne korzystanie z samochodu – zapinanie pasów i kierowanie tylko pod warunkiem dobrego zdrowia

Środowisko może mieć pozytywny wpływ na zdrowie podopiecznego, dlatego jego otoczenie powinno być bezpieczne i czyste. Warto również zadbać o kojący kontakt z naturą, na przykład poprzez wprowadzenie roślin do domu (tylko w porozumieniu z rodziną), czy też ukierunkowaniu spacerów do parku, gdzie panuje spokój, jest czyste powietrze, co może nastroić pozytywnie seniora, a to z kolei przełoży się na jego lepsze samopoczucie i poczucie bycia zdrowszym.